Sluit menu
Sluit menu
Standaardprocedure bij het conserveren van een schilderij is het werk te ontdoen van oppervlaktevuil en -vernis. Omdat er in het verleden veel gestookt en gerookt werd in huizen, is een schoonmaak of opfrisbeurt altijd aan te raden bij oude(re) schilderijen. De volgende schilderijen zijn half schoon/half vuil.
H.J. Kuijten (1883-1952) Bloemstilleven, olieverf op doek 60 x 50 cm, gesign. en gedateerd ’25
W.B. Tholen (1860-1931) De molens bij Giethoorn, olieverf op doek op paneel 33 x 27 cm, gesign.
Bij het verwijderen van oude vernis gebeurt het regelmatig dat oude retouches meteen ook verwijderd worden. Dit leidt regelmatig tot verrassingen. Zo arriveerde een aantal jaar geleden op het atelier een paneeltje van de Hollandse romantische schilder Martinus Antonius Kuytenbrouwer (1777-1850). Een aardig, idyllisch tafereel met drinkend rundvee bij een sloot met steigertje, en daarachter een wegpunterende boer. Het was duidelijk dat deze mannenfiguur weinig te maken had met de koeien op de voorgrond, op zichzelf wel wat merkwaardig voor dit soort vroeg-romantische veestukjes. Bij nadere inspectie waren er linksonder enkele overschilderingen te zien. Tijdens het schoonmaken verscheen daar eerst een hoofd, toen een bloot been en vervolgens een herderinnetje ten voeten uit, in een voor de vroege 19e eeuw pikante pose. Vermoedelijk was ze daarom in het verleden door een verkoper of eigenaar weggeschilderd, waarbij de oever en het steigertje zo zorgvuldig werden doorgetrokken zodat de forse retouche voor een ongeoefend oog vrijwel onzichtbaar was. Met het terughalen van het herderinnetje – pikant of niet – klopte de beeldtaal van het schilderij ineens weer.
M.A. Kuytenbrouwer (1777-1850) Veerman en herderin in Hollands rivierlandschap,
olieverf op paneel 39 x 47 cm, gesign. – voor restauratie
M.A. Kuytenbrouwer (1777-1850) Veerman en herderin in Hollands rivierlandschap,
olieverf op paneel 39 x 47 cm, gesign. – na restauratie
Soms wekt het feit dat een voorstelling niet klopt direct al het vermoeden dat er van een overschildering sprake is. Dit was bijvoorbeeld het geval met een paneel van Henriëtte Ronner-Knip (1821-1909). Het schilderij stelde een moederpoes voor, hoog zittend op een gekanteld krat, met onder haar vijf jonge katjes die in de hoogste staat van opwinding verkeerden. Nu was Ronner-Knip een groot kenner van het poezenkarakter en in haar werk is de interactie tussen poezenmoeders en hun jongen er doorgaans een van lome toegeeflijkheid van de kant van de moeder en ondeugende speelsheid van de kant van de kinderen. Maar hier reageerden de katjes wel heel fel op hun moeder: er klopte iets niet.
Nader onderzoek bracht retouches aan het licht en na het weghalen van vernis en retouches bleek dat de moederpoes haar jongen een muisje voorhield. Had een vorige eigenaar dit een té wreed beeld gevonden? Maar nu, met het muisje, viel alles op zijn plaats en was het schilderij weer in zijn oude luister hersteld.
H. Ronner-Knip (1821-1909) Een lekker hapje, olieverf op paneel 48 x 38 cm, gesign. – voor restauratie
H. Ronner-Knip (1821-1909) Een lekker hapje, olieverf op paneel 48 x 38 cm, gesign. – na restauratie
